Kwalifikacja „Przywództwo i coaching”

• Dania
• VIA University College (VIA UC), Wydział Kształcenia Ustawicznego

Moduł „Przywództwo i coaching” realizowany w ramach studiów podyplomowych z zarządzania.

Poziom 6 Duńskiej Ramy Kwalifikacji (duń. Danske Kvalifikationsramme for Livslang Læring, ang. Danish Qualifications Framework for Lifelong Learning)

Poziom 6 Europejskiej Ramy Kwalifikacji

Kandydaci na studia podyplomowe opisane w niniejszej dobrej praktyce powinni spełniać dwa warunki: 1) mieć ukończony  przynajmniej tzw. krótki cykl kształcenia (tzw. short cycle studies) oraz 2) minimum 2-letnie doświadczenie w pracy w dziedzinie związanej z zarządzaniem. Jeśli kandydat nie ma odpowiedniego wykształcenia, ale ma wymagane doświadczenie zawodowe, może dzięki walidacji wykazać, że zdobył już określone wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne.

Walidacja rozpoczyna się od  ustalenia, czy wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne kandydata odpowiadają efektom uczenia się uzyskanym po zrealizowaniu danego programu kształcenia (etap identyfikowania efektów uczenia się). Jeśli tak, można procedować; jeśli nie – proces kończy się na tym etapie, a kandydata informuje się o innych możliwościach (doradztwo).

Kandydat, przy wsparciu uczelni (doradcy ds. studiów i asesora) gromadzi dowody, które mają potwierdzić, że uzyskał określone efekty uczenia się. Asesor ocenia na podstawie zaprezentowanych dowodów, czy wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne kandydata odpowiadają efektom uczenia się zdobywanym po ukończeniu danego modułu kształcenia. W rzadkich przypadkach przeprowadza on wywiad z kandydatem. Pozytywny wynik walidacji skutkuje wydaniem kandydatowi oficjalnego zaświadczenia o posiadaniu wymaganych efektów uczenia się (tzw. competence certificate for the recognised prior learning), które odpowiadają tym, które uzyskuje się w trakcie nauki w danym module studiów.

Walidacja w VIA UC przebiega w kilku krokach, które z grubsza odpowiadają wzorcowym etapom walidacji. Należy jednak pamiętać, że w opisywanej procedurze etap identyfikowania efektów uczenia się płynnie przechodzi w dokumentowanie, a następnie w weryfikację. Całość opiera się na współpracy między kandydatem, doradcą i asesorem; w każdej chwili można cofnąć się do poprzedniego etapu.

5.1. Identyfikowanie efektów uczenia się

Po wzięciu udziału w sesji informacyjno-doradczej kandydat wypełnia wniosek o przystąpienie do walidacji: „Aplikacja dotycząca walidacji w celu uzyskania zaświadczenia o posiadaniu efektów uczenia się” (w formacie udostępnionym na stronie VIA UC) wraz z CV i dyplomami edukacji formalnej. Podaje w nim podstawowe informacje o swoich kompetencjach, dotychczasowym kształceniu, doświadczeniu zawodowym, hobby, itp. Pozostaje przy tym w kontakcie telefonicznym z doradcą ds. studiów, który pomaga mu skompletować dowody najlepiej oddające efekty uczenia się. W tym czasie kładzie się duży nacisk na dokonanie samooceny przez kandydata.

Na podstawie tak przygotowanej dokumentacji doradca ds. studiów ocenia, jakie jest prawdopodobieństwo, że kandydat ma wymagane efekty uczenia się i czy można przejść do dalszego etapu procedury. Doradca może stwierdzić, że kandydat nie jest jeszcze gotowy, aby przystąpić do walidacji. Otrzymuje wówczas uzasadnienie decyzji wstrzymującej dalszą procedurę wraz z poradą, jakie kroki powinien podjąć, aby w przyszłości walidacja zakończyła się wynikiem pozytywnym.

Kandydatowi przysługuje prawo do odwołania się od decyzji doradcy.

5.2 Dokumentowanie efektów uczenia się

Jeśli doradca ds. studiów zdecydował, że wniosek może być dalej procedowany, w tym momencie następuje uiszczenie przez kandydata opłaty za walidację.

Doradca ds. studiów i asesor, np. nauczyciel akademicki, pomagają kandydatowi w przygotowaniu bardziej szczegółowych informacji o posiadanych przez niego efektach uczenia się. Są one zamieszczane w portfolio, opracowanym przez Undervisnings Ministeriet (Ministerstwo Edukacji), https://www.minkompetencemappe.dk/.

5.3. Weryfikacja efektów uczenia się

Gromadzone są następujące informacje i dokumenty poświadczające kompetencje kandydata: wszelkiego rodzaju certyfikaty i świadectwa, a także dokumenty wystawione przez pracodawcę - jeśli kandydat nie może uzyskać tych ostatnich, opisuje zamiast tego swoje doświadczenie zawodowe (stanowisko pracy, obowiązki, wykonywane czynności itp.); studium przypadku, mające formę pogłębionej analizy doświadczenia zawodowego kandydata, ze wskazaniem efektów uczenia się w podziale na wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne; oraz samoocena dołączona do analizy. Kandydat sporządza takie studium przypadku na podstawie otrzymanych wytycznych oraz konkretnego programu kształcenia.

Przez cały ten czas doradca pozostaje w kontakcie z asesorem i na bieżąco informuje kandydata o tym, co i w jakiej formie powinno znaleźć się w przygotowywanej dokumentacji.

5.4. Certyfikowanie efektów uczenia się

Jeśli decyzja asesora była pozytywna, doradca przekazuje kandydatowi wynik wraz z zaświadczeniem o posiadaniu efektów uczenia się dla modułu „Przywództwo i coaching”. Zaświadczenie uzyskane w wyniku walidacji niczym się nie różni od dokumentu wydawanego w wyniku ukończenia studiów.

W przypadku decyzji negatywnej asesor sporządza pisemne uzasadnienie. Kandydatowi przysługuje prawo odwołania się od decyzji.

W trakcie walidacji stosuje się następujące metody:

• rozmowa doradcza z kandydatem,
• wywiad swobodny,
• studium przypadku sporządzone przez kandydata (wchodzi w skład portfolio),
• analiza dowodów i deklaracji (portfolio).

Rezultatem jest uzyskanie zaświadczenia o posiadaniu efektów uczenia się wchodzących w skład modułu „Przywództwo i coaching” (część programu kształcenia dla studiów podyplomowych z zarządzania).

W VIA UC w drodze walidacji możliwe jest potwierdzenie wszystkich efektów uczenia się obecnych w programie kształcenia i uzyskanie dyplomu ukończenia studiów, jest to jednak stosunkowo rzadkie. Częściej w ten sposób uzyskuje się potwierdzenie od jednego do kilku modułów.

Jeśli we wstępnej fazie procesu doradca uznał, że kandydat nie spełnia wymagań aby przystąpić do walidacji, oferuje mu poradnictwo dotyczące dalszych działań.

W procesie walidacji uczestniczą: doradca ds. studiów i asesor (najczęściej nauczyciel akademicki).

 Osoba pełniąca funkcję doradcy powinna mieć wiedzę z zakresu m.in.:

• duńskiego systemu edukacji, w tym edukacji zawodowej na poziomie wyższym,
• zawodu, którego dotyczy program studiów,
• prowadzenia walidacji na uczelni (podstawy prawnej, celu, przebiegu, rezultatów),
• procesu doradztwa.

Doradca powinien mieć m.in. poniższe umiejętności::

• umiejętność prowadzenia procesu doradczego,
• oceny kompetencji kandydata na podstawie analizy dokumentów i wywiadów,
• komunikowania się w sposób zrozumiały,
• pracy w zespole.

Zazwyczaj doradca ma wykształcenie wyższe w dziedzinie nauk społecznych lub edukacji oraz tytuł magistra z doradztwa lub kształcenia dorosłych.

Funkcję asesora pełni nauczyciel akademicki z danego przedmiotu/modułu. Osoba pełniąca tę funkcję powinna mieć dogłębną wiedzę dotyczącą m.in.:

• przedmiotu akademickiego/modułu,
• zawodu (teorii i praktyki), którego dotyczy program studiów,
• uczenia się dorosłych.

Asesor powinien mieć m.in. następujące umiejętności:

• umiejętność stosowania metod walidacji, z naciskiem na analizę dowodów i deklaracji (portfolio i studium przypadku),
• oceny kompetencji kandydata na podstawie dokumentów,
• prowadzenia procesu doradczego.

Zazwyczaj asesor - nauczyciel akademicki - ma wykształcenie wyższe w dziedzinie, której dotyczy program studiów. Może też mieć stopień naukowy doktora.

Wniosek o przystąpienie do walidacji przyjmuje osoba z obsługi administracyjnej – jej rolą jest skierowanie kandydata do doradcy i prowadzenie sprawy od strony formalnej (np. przyjęcie opłaty, wydanie dokumentów itp.). Aby pełnić swoją rolę w procesie walidacji, nie potrzebuje dodatkowych kompetencji poza tymi, które są wymagane do pracy biurowej.

Raz w roku przeprowadzane są rozmowy ewaluacyjne z kadrą VIA UC. Szczególny nacisk kładzie się wtedy na określenie potrzeb rozwojowych, w tym dotyczących pogłębiania kompetencji z dziedziny walidacji. Ustalony plan działań może obejmować:, uczenie się w trakcie pracy, udział w szkoleniach, konferencjach i sieciach współpracy dotyczących walidacji.

9.1 Przebieg procedury i zaangażowanie kadry

Walidacja w VIA UC przebiega w kilku krokach, opisanych szczegółowo powyżej. Ze strony uczelni w procesie uczestniczą:

• osoby z obsługi administracyjnej,
• doradca ds. studiów,
• asesor – najczęściej nauczyciel akademicki.

Zakres ich działań przedstawia Tabela 1.

 Tabela 1. Organizacja procesu walidacji w VIA University College

9.2 Czas trwania procedury

Procedowanie wniosku o przystąpienie do walidacji trwa średnio 10 dni roboczych. Kandydat musi poświęcić ok. 3 dni roboczych na przygotowanie studium przypadku (pogłębionego opisu efektów uczenia się), wchodzącego w skład dokumentów ocenianych przez asesora. Proces weryfikacji (ocena formalna i merytoryczna) zajmuje zwykle do 20 dni roboczych.

Uzyskanie i potwierdzenie efektów uczenia się uzyskiwanych w wyniku realizacji w trakcie studiów modułu „Przywództwo i coaching” zajmuje średnio 8 dni roboczych: 4 są przeznaczone na zajęcia, 1 – na pracę własną, 3 - na przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu.

9.3 Zasoby materialne

W procesie walidacji wykorzystuje się głównie narzędzia cyfrowe: publicznie dostępne elektroniczne portfolio przygotowane przez Ministerstwo Edukacji, e-box.

Komunikacja między poszczególnymi osobami przebiega zazwyczaj telefonicznie lub drogą elektroniczną – poprzez korespondencję e-mailową i stronę internetową uczelni. W razie potrzeby możliwe jest również spotkanie

9.4 Zbieranie i przechowywanie danych

W trakcie walidacji kompletowane i przechowywane są przez uczelnię następujące dokumenty:

• dane kandydata,
• wniosek o przystąpienie do walidacji,
• wszystkie dowodowy na posiadanie efektów uczenia się przygotowane przez kandydata,
• korespondencja między stronami (kandydat – doradca – asesor),
• ewentualnie – dokumentacja odwoławcza.

Dostęp do dokumentów mają tylko wskazani pracownicy uczelni.

Zasady zapewniania jakości walidacji są ustalone na poziomie centralnym. Regulują je ustawa z 2017 r. i rozporządzenie z 2007 r. dotyczące dalszego kształcenia dorosłych.

Każdy podmiot prowadzący walidację odpowiada za wdrożenie procedur dotyczących jakości we własnym zakresie. Zajmuje się tym departament ds. dalszego kształcenia dorosłych. Opracował on dla kadry VIA UC podręcznik dotyczący zapewniania jakości walidacji. Ponadto pracownicy uniwersytetu prowadzą z ramienia Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego i Nauki oficjalny portal informacyjny o walidacji (https://viden-om-realkompetence.via.dk/). Dzięki temu mogą się wymieniać wiedzą i dobrymi praktykami z innymi uczelniami.

W VIA UC odbywają się regularnie dyskusje na temat prowadzenia  walidacji i są doskonalone jej procedury. Kandydat może się odwołać od decyzji asesora w terminie do czterech tygodni od otrzymania wyników walidacji. VIA UC rozpatruje przebieg procedury, kryteria oceny, portfolio kandydata i wyniki weryfikacji i albo podtrzymuje decyzję odmowną, albo ją uchyla. W tym pierwszym przypadku uczelnia musi poinformować Publiczną Jednostkę ds. Odwołań działającą przy Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego i Nauki i przekazać jej całą dokumentację sprawy wraz z uzasadnieniem odrzucenia odwołania. Instytucja ta podejmuje ostateczną decyzję, którą wraz z uzasadnieniem przekazuje VIA UC i kandydatowi. Od jej decyzji nie przysługuje już odwołanie.

W VIA UC prowadzi się ewaluację wewnętrzną i zewnętrzną.

Ewaluacja wewnętrzna dotyczy przebiegu walidacji i jej rezultatów. Dokonuje jej każdy asesor po zakończeniu procesu. Odpowiada na pytania dotyczące m.in.:

• efektywności doradztwa i identyfikowania efektów uczenia się,
• efektywności komunikacji z kandydatem, w tym czytelnego przekazywania informacji,
• dostosowania się do potrzeb kandydata,
• trafności zastosowanych metod walidacji,
• współpracy pomiędzy osobami prowadzającymi walidację,
• przejrzystości i łatwego dostosowania procedury do potrzeb danej osoby,
• ogólnego zadowolenia z przebiegu walidacji.

Ewaluację zewnętrzną prowadzi Duński Instytut Ewaluacji (EVA) z upoważnienia Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego i Nauki.

Przystąpienie do walidacji w celu uzyskania dostępu do programu kształcenia (przyjęcia na studia) jest bezpłatne. W pozostałych przypadkach (np. chęci uzyskania zwolnienia z części zajęć/ egzaminów, szybszego ukończenia studiów) za walidację pobierana jest opłata. Kandydat uiszcza ją przed przystąpieniem do etapu weryfikacji efektów uczenia się. Jej wysokość zależy od liczby punktów ECTS przypisanych do programu kształcenia. Jest to typowa praktyka  stosowana w szkolnictwie wyższym w Danii

Potwierdzenie efektów uczenia się dla modułu liczącego 5 punktów ECTS kosztuje 2200 koron (ok. 1280 złotych), zaś dla modułu liczącego 10 punktów ECTS – 3000 koron (ok. 1750 zł w 2019 roku). Potwierdzenie efektów uczenia się dla całej kwalifikacji (60 punktów ECTS) kosztowałoby ok. 9000 koron (ok. 5350 zł).

Istnieje kilka możliwości dofinansowania walidacji. Jeśli kandydat podejmuje studia na mocy umowy z pracodawcą, ten ostatni zazwyczaj pokrywa koszty. Kandydaci mogą także skorzystać ze środków publicznych. Wysokość dofinansowania zależy od tego, do jakiej grupy zalicza się kandydat. Osobom o niskich kompetencjach zawodowych bądź robotnikom wykwalifikowanym przysługuje do 4700 koron dofinansowania, zaś osobom kontynuującym kształcenie zawodowe po ukończeniu edukacji obowiązkowej – do 1700 koron.

Warto dodać, że dla osób z wykształceniem średnim (w tym średnim zawodowym) walidacja przeprowadzana poza szkolnictwem wyższym jest zazwyczaj bezpłatna.

Działania dotyczące walidacji efektów uczenia się uzyskanych poza edukacją formalną są prowadzone w Danii od ponad 20 lat – stanowią istotny element polityki uczenia się przez całe życie w tym kraju.

Cele walidacji obejmują m.in.:

• umożliwienie przystąpienia do programu kształcenia każdemu, kto ma odpowiednią wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne, ale nie spełnia się warunków formalnych;
• uzyskanie zwolnienia z części zajęć lub dostosowanie programu kształcenia do indywidualnych potrzeb danej osoby;
• uzyskanie zaświadczenia o posiadaniu efektów uczenia się pozwalającego osobom dorosłym na przystąpienie do programu kształcenia lub uzyskanie zwolnienia z części zajęć (tzw. certificate of competence), uzyskanie zaświadczenia o posiadaniu efektów uczenia się z zakresu edukacji formalnej na podstawie walidacji (tzw. education certficate).

Od 2007 r. w Danii obowiązuje prawo, zgodnie z którym każda osoba dorosła chcąca zrealizować jeden z powyższych celów powinna mieć możliwość przystąpienia do walidacji. Prowadzą ją podmioty realizujące kształcenie formalne.

Ogólne wskazówki dotyczące walidacji przygotowało Ministerstwo Edukacji oraz Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego i Nauki. Komitety Branżowe, skupiające podmioty rynku pracy, ustalają standardy, wedle których prowadzi się walidację dla dorosłych. Każda instytucja kształcąca przygotowuje własną procedurę walidacji.

VIA University College jest jedną z 6 duńskich zawodowych szkół wyższych. Obecnie kształci się w niej ponad 38 tys. osób:

• na poziomach szkoły średniej ogólnej i zawodowej;
• w zakresie kształcenia zawodowego dorosłych; na poziomie edukacji wyższej, w tym w ramach tzw. krótkiego cyklu kształcenia i tzw. licencjatu zawodowego.

Uczelnia prowadzi szeroko zakrojony program walidacji. Jej departament odpowiedzialny za walidację reprezentuje Danię w Skandynawskiej Sieci Eksperckiej dot. Walidacji (Nordic Expert Network for Validation).

W Danii każda osoba dorosła ma prawo do przystąpienia do walidacji.

Na mocy umowy trójstronnej dotyczącej kształcenia zawodowego osób (tzw. continuous vocational education and training), Uddannelses- og Forskningsministeriet (Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego i Nauki) powołało specjalną grupę roboczą. Jej zadaniem jest prowadzenie w latach 2018–2021 analizy rozwiązań dotyczących walidacji i przygotowanie wskazówek dla dalszego rozwoju systemu.